Landbouw meer circulair en rendabel

2.4.1	De landbouw is meer circulair, natuurinclusief, klimaatneutraal èn economisch rendabel

Toelichting op meerjarendoel
De provincie streeft naar een maatschappelijk gewaardeerde én vitale en duurzame landbouw. De bijdrage van de provincie Utrecht aan de transitie naar een vitale en duurzame landbouw staat beschreven in de Landbouwvisie en de Samenwerkingsagenda Landbouw (SAL). De voortgang van de SAL wordt jaarlijks aan de Provinciale Staten gerapporteerd. De belangrijkste activiteiten voor het komende jaar lichten we hier nader toe. Plattelandscoaches Met plattelandscoaches bieden we de individuele boer zo veel mogelijk één aanspreekpunt voor transitievraagstukken, regels en subsidies. De plattelandscoach begeleidt en adviseert agrariërs bij keuzes zoals transitie en verduurzaming van het landbouwbedrijf, bij verandering van de functie van het erf (onder andere bij vrijkomende agrarische bebouwing) of bij beëindiging van het landbouwbedrijf. Bij verduurzaming van de landbouw komen ook klimaatneutrale vraagstukken aanbod, bijvoorbeeld over duurzame energie en de aanpak van bodemdaling. We stemmen de inzet van de plattelandscoaches regelmatig af met organisaties die nauw bij de agrarische sector zijn betrokken. In 2022 hebben we hiervoor € 1,4 miljoen begroot. Het project loopt vooralsnog tot begin 2023. In de eerste helft van 2022 zullen wij middels de tussenevaluatie aan u de voortgang rapporteren en een eventuele gewenste voortzetting voorleggen. Natuurinclusieve landbouw Natuurinclusieve landbouw draagt bij aan behoud en herstel van de biodiversiteit, duurzaam bodembeheer, een lagere milieubelasting, betere waterkwaliteit en hogere landschapskwaliteit. Het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur (DLMN) heeft onder andere als ambitie om in 2030 de helft van de agrarische bedrijven op een natuurinclusieve manier te laten werken. Dit actieplan is een initiatief van Natuurmonumenten, de agrarische collectieven, LTO-Noord, Landschap Erfgoed Utrecht (LEU), Staatsbosbeheer, Utrechts Particulier Grondbezit (UPG) het Utrechts Landschap en de Natuur en Milieu Utrecht (NMU) en heeft een looptijd tot 2023. De tweede fase van het plan ondersteunen wij middels voortzetting van de subsidie. Voor de jaren 2022 en 2023 stellen wij een budget van €200.000 per jaar beschikbaar. De middelen worden ingezet voor communicatie, het opstellen van duurzame bedrijfsplannen, monitoring van biodiversiteit en op de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen voor natuurinclusieve landbouw. Circulaire en klimaatneutrale landbouw Circulaire landbouw of kringlooplandbouw is gericht op het optimaal inzetten en hergebruiken van grondstoffen en producten Wij werken samen met medeoverheden, de sector en andere partners aan de ontwikkeling van beleid, kennis en de verspreiding hiervan. We leveren hiervoor een inhoudelijke en financiële bijdrage aan de Regio Deal Foodvalley en de Proeftuin Kringlooplandbouw in de Kromme Rijnstreek. Een goede landbouwstructuur draagt ook bij aan een duurzame en rendabele bedrijfsvoering. Samen met beleidsvelden als bodemdaling, stikstof en natuur wordt in 2022 ingezet op verbetering van de instrumenten voor kavelruil, landinrichting en grondstrategie. Voor kennisverspreiding, maar ook om juist kennis op te halen bij de individuele ondernemers zetten wij de ondersteuning van het platform LaMi voort. Regio Deal Foodvalley Als deelnemende partij van de Regio Deal Foodvalley dragen we bij aan de transitie naar een toekomstbestendige ‘Duurzame landbouw’. Zo’n 70 ondernemers nemen deel aan een proeftuin waarin 40 innovaties worden getest. Het gaat hierbij om de thema’s emissiereductie, circulair veevoer, bodem en waterkwaliteit en verdienmodellen en kennisdeling. Een ander doel uit de Regio Deal is een ‘Gezond Voedselsysteem’. De activiteiten onder dit spoor sluiten goed aan bij de provinciale inzet zoals beschreven in de Voedselagenda. Voor de uitvoering van de Regio Deal hebben wij een regiodealmanager gedetacheerd. De kosten van deze tijdelijke formatie zijn niet voor alle jaren voldoende opgenomen in de begroting van de Regio Deal. Naar verwachting kunnen 50% van de proceskosten worden gedekt uit het materiële budget van € 10 mln. Voor de overige 50% stellen wij in 2022 en 2023 extra middelen beschikbaar. Europese middelen benutten We spannen ons in om Europese gelden voor de transitie in de landbouw en de ontwikkeling van het platteland die voor Utrecht beschikbaar zijn, optimaal te benutten. In 2022 doen we dit door het huidige platteland ontwikkelingsprogramma (POP3) te continueren (transitie periode POP3) en met subsidiering van lokale initiatieven via LEADER. In 2023 start het vervolg op POP3: het nieuwe Nationaal Strategieplan (GLB-NSP) voor de periode 2023-2027. Dit programma is gebaseerd op het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid en wordt eind 2021 definitief vastgesteld. Net als voor het lopende POP-programma zal een financiële bijdrage van de provincie nodig zijn als (co)financiering voor onderdelen als het ANLB, niet grondgebonden maatregelen, LEADER en uitvoeringskosten. In de begroting van 2023 zal hiervoor een nader voorstel opgenomen worden. Voor de jaren 2021 t/m 2023 zijn middelen gereserveerd voor provinciale medefinanciering Europese gelden die in het kader van de transitieperiode POP3 en het nieuwe GLB-NSP beschikbaar worden gesteld. Beoogd resultaat 2022 Voortgangsrapportage van de Samenwerkingsagenda Landbouw (SAL). Plattelandscoaches Plattelandscoaches hebben met 240 agrarisch ondernemers coachingsgesprekken gevoerd en die hebben geleid of leiden tot weloverwogen keuzes over de toekomst van het bedrijf/erf. Natuurinclusieve landbouw Ondersteuning en monitoring van het Actieplan DLMN. Er zijn onder meer 50 duurzame bedrijfsplannen opgesteld. Circulaire en klimaatneutrale landbouw Uitvoering van de proeftuin Kringlooplandbouw, samen met de sector. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van KPI's. Platform LaMi informeert zoveel mogelijk boeren in Utrecht over mogelijkheden om de bedrijfsvoering te verduurzamen. Onder meer middels de zes wekelijkse nieuwsbrief. Regio Deal Foodvalley In de regio Foodvalley worden 40 innovaties getest op 70 agrarische bedrijven. Onderdeel hiervan is een meetnet voor het monitoren van de luchtkwaliteit (stikstof en fijnstof) gerealiseerd.

2.4.1

De landbouw is meer circulair, natuurinclusief, klimaatneutraal èn economisch rendabel

De provincie streeft naar een maatschappelijk gewaardeerde én vitale en duurzame landbouw.
De bijdrage van de provincie Utrecht aan de transitie naar een vitale en duurzame landbouw staat beschreven in de Landbouwvisie en de Samenwerkingsagenda Landbouw (SAL). De voortgang van de SAL wordt jaarlijks aan de Provinciale Staten gerapporteerd. De belangrijkste activiteiten voor het komende jaar lichten we hier nader toe.

Plattelandscoaches
Met plattelandscoaches bieden we de individuele boer zo veel mogelijk één aanspreekpunt voor transitievraagstukken, regels en subsidies. De plattelandscoach begeleidt en adviseert agrariërs bij keuzes zoals transitie en verduurzaming van het landbouwbedrijf, bij verandering van de functie van het erf (onder andere bij vrijkomende agrarische bebouwing) of bij beëindiging van het landbouwbedrijf. Bij verduurzaming van de landbouw komen ook klimaatneutrale vraagstukken aanbod, bijvoorbeeld over duurzame energie en de aanpak van bodemdaling. We stemmen de inzet van de plattelandscoaches regelmatig af met organisaties die nauw bij de agrarische sector zijn betrokken. In 2022 hebben we hiervoor € 1,4 miljoen begroot. Het project loopt vooralsnog tot begin 2023. In de eerste helft van 2022 zullen wij middels de tussenevaluatie aan u de voortgang rapporteren en een eventuele gewenste voortzetting voorleggen.

Natuurinclusieve landbouw
Natuurinclusieve landbouw draagt bij aan behoud en herstel van de biodiversiteit, duurzaam bodembeheer, een lagere milieubelasting, betere waterkwaliteit en hogere landschapskwaliteit. Het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur (DLMN) heeft onder andere als ambitie om in 2030 de helft van de agrarische bedrijven op een natuurinclusieve manier te laten werken. Dit actieplan is een initiatief van Natuurmonumenten, de agrarische collectieven, LTO-Noord, Landschap Erfgoed Utrecht (LEU), Staatsbosbeheer, Utrechts Particulier Grondbezit (UPG) het Utrechts Landschap en de Natuur en Milieu Utrecht (NMU) en heeft een looptijd tot 2023. De tweede fase van het plan ondersteunen wij middels voortzetting van de subsidie. Voor de jaren 2022 en 2023 stellen wij een budget van €200.000 per jaar beschikbaar. De middelen worden ingezet voor communicatie, het opstellen van duurzame bedrijfsplannen, monitoring van biodiversiteit en op de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen voor natuurinclusieve landbouw.

Circulaire en klimaatneutrale landbouw
Circulaire landbouw of kringlooplandbouw is gericht op het optimaal inzetten en hergebruiken van grondstoffen en producten Wij werken samen met medeoverheden, de sector en andere partners aan de ontwikkeling van beleid, kennis en de verspreiding hiervan. We leveren hiervoor een inhoudelijke en financiële bijdrage aan de Regio Deal Foodvalley en de Proeftuin Kringlooplandbouw in de Kromme Rijnstreek.

Een goede landbouwstructuur draagt ook bij aan een duurzame en rendabele bedrijfsvoering. Samen met beleidsvelden als bodemdaling, stikstof en natuur wordt in 2022 ingezet op verbetering van de instrumenten voor kavelruil, landinrichting en grondstrategie. Voor kennisverspreiding, maar ook om juist kennis op te halen bij de individuele ondernemers zetten wij de ondersteuning van het platform LaMi voort.

Regio Deal Foodvalley
Als deelnemende partij van de Regio Deal Foodvalley dragen we bij aan de transitie naar een toekomstbestendige ‘Duurzame landbouw’. Zo’n 70 ondernemers nemen deel aan een proeftuin waarin 40 innovaties worden getest. Het gaat hierbij om de thema’s emissiereductie, circulair veevoer, bodem en waterkwaliteit en verdienmodellen en kennisdeling. Een ander doel uit de Regio Deal is een ‘Gezond Voedselsysteem’. De activiteiten onder dit spoor sluiten goed aan bij de provinciale inzet zoals beschreven in de Voedselagenda. Voor de uitvoering van de Regio Deal hebben wij een regiodealmanager gedetacheerd. De kosten van deze tijdelijke formatie zijn niet voor alle jaren voldoende opgenomen in de begroting van de Regio Deal. Naar verwachting kunnen 50% van de proceskosten worden gedekt uit het materiële budget van € 10 mln. Voor de overige 50% stellen wij in 2022 en 2023 extra middelen beschikbaar.

Europese middelen benutten
We spannen ons in om Europese gelden voor de transitie in de landbouw en de ontwikkeling van het platteland die voor Utrecht beschikbaar zijn, optimaal te benutten. In 2022 doen we dit door het huidige platteland ontwikkelingsprogramma (POP3) te continueren (transitie periode POP3) en met subsidiering van lokale initiatieven via LEADER. In 2023 start het vervolg op POP3: het nieuwe Nationaal Strategieplan (GLB-NSP) voor de periode 2023-2027. Dit programma is gebaseerd op het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid en wordt eind 2021 definitief vastgesteld. Net als voor het lopende POP-programma zal een financiële bijdrage van de provincie nodig zijn als (co)financiering voor onderdelen als het ANLB, niet grondgebonden maatregelen, LEADER en uitvoeringskosten. In de begroting van 2023 zal hiervoor een nader voorstel opgenomen worden. Voor de jaren 2021 t/m 2023 zijn middelen gereserveerd voor provinciale medefinanciering Europese gelden die in het kader van de transitieperiode POP3 en het nieuwe GLB-NSP beschikbaar worden gesteld.

Beoogd resultaat 2022

Voortgangsrapportage van de Samenwerkingsagenda Landbouw (SAL).

Plattelandscoaches

Plattelandscoaches hebben met 240 agrarisch ondernemers coachingsgesprekken gevoerd en die hebben geleid of leiden tot weloverwogen keuzes over de toekomst van het bedrijf/erf.

Natuurinclusieve landbouw

Ondersteuning en monitoring van het Actieplan DLMN. Er zijn onder meer 50 duurzame bedrijfsplannen opgesteld.

Circulaire en klimaatneutrale landbouw

Uitvoering van de proeftuin Kringlooplandbouw, samen met de sector. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van KPI's.
Platform LaMi informeert zoveel mogelijk boeren in Utrecht over mogelijkheden om de bedrijfsvoering te verduurzamen. Onder meer middels de zes wekelijkse nieuwsbrief.

Regio Deal Foodvalley

In de regio Foodvalley worden 40 innovaties getest op 70 agrarische bedrijven. Onderdeel hiervan is een meetnet voor het monitoren van de luchtkwaliteit (stikstof en fijnstof) gerealiseerd.