3.3 Onderhoud kapitaalgoederen

Bij het beheer en onderhoud worden de volgende arealen (type assets) onderscheiden:

Infrastructuur
De infrastructuur bestaat uit de trambanen, met beveiliging, overwegen, energievoorziening, et cetera, naar Utrecht Science Park, Nieuwegein-Zuid en IJsselstein-Zuid, alsmede de opstelterreinen en de sporen bij de remise. Concreet is de volgende infrastructuur in beheer:

De infrastructuur wordt risicogestuurd onderhouden. Van de infrastructuur wordt in het dagelijkse beheer beschouwd hoe de prestaties zich ontwikkelen, en daaruit worden onderhoudsmaatregelen geprogrammeerd, uitgevoerd en indien nodig bijgestuurd. In het geval van gebreken en/of storingen vindt storingsafhandeling en correctief onderhoud plaats. Er is één onderhoudscontract voor de infrastructuur wat eind 2021 opnieuw wordt aanbesteed. De aanbesteding houdt rekening met de ontwikkeling naar een vernieuwde contractvorm in de verdere toekomst, een vorm die aansluit bij de provinciale doelen, de beoogde rolverdeling en marktsituatie. Er wordt geïnvesteerd in de organisatorische randvoorwaarden en een goed startniveau qua kwaliteit die daarvoor nodig zijn.

Voor het onderhoud van diverse systemen zijn (raam)contracten afgesloten met uitvoerende partijen. Er worden nieuwe contractafspraken gemaakt over het beveiligingssysteem. Gestudeerd wordt op de toekomstige invulling van de trambeveiliging: met welke systemen, fysieke inrichting en/of gebruiksprincipes kan de betrouwbaarheid en robuustheid van het tramsysteem het beste worden geborgd, en welke maatregelen zijn daarvoor nodig?

In 2022 wordt ondermeer geïnvesteerd in het herstel van de stroomaansluiting van twee tractiestations in Utrecht die eerder beschadigd is geraakt. Daarnaast worden maatregelen getroffen die moeten zorgen voor een vermindering van de omgevingsoverlast door het booggeluid wat de trams veroorzaken. Tot slot worden er op diverse overwegen maatregelen getroffen in verband met de levensduur, of ter verbetering van de veiligjheid.

Trammaterieel
De tramvloot bestaat uit twee typen CAF-lage vloertrams met een lengte van 33-meter respectievelijk 41-meter:

Van de 41-meter trams worden de laatste twee exemplaren geleverd in 2022. Deze trams maken onderdeel uit van de vijf extra  trams die in 2020 besteld zijn voor de vlootoptimalisatie. De vlootoptimalisatie maakt de tramvloot robuust en toekomstbestendig. Bij verschillende ongevallen zijn in 2021 vijf tramstellen ernstig beschadigd geraakt. De reparatie van deze trams is van groot belang om te voorzien in voldoende vervoercapaciteit en om de vervoerkundige koppeling tussen de SUNIJ- en Uithoflijn in 2022 tot stand te kunnen brengen. Het herstel van de trams zal plaatsvinden door leverancier CAF. De tramstellen moeten daarvoor naar Spanje worden overgebracht.

Het onderhoud aan de trams vindt plaats in de werkplaats van de remise in Nieuwegein. Hierbij is sprake van predictive maintenance. Dat wil zeggen het meten en analyseren van alle gegevens die van betekenis kunnen zijn voor het bepalen van het uit te voeren onderhoud. Dat zijn behalve de fabrieksspecificaties van de assets ook gebruiksdata die afkomstig zijn vanuit de onderhoudshistorie en de in de trams verwerkte sensoren. Hieruit volgt een afweging van preventief versus correctief onderhoud. Op basis van de kilometrage van de trams is een meerjarige onderhoudscyclus van toepassing. In voorkomende gevallen vindt storings- en schadeherstel plaats in de werkplaats of ter plaatse. Als eigenaar van de trams heeft de provincie reservedelen op voorraad die afgestemd zijn op de operationele behoefte. Buiten het onderhoud aan de tramstellen is er een contract voor de reiniging van de trams, zowel het interieur als exterieur.

Alle trams zijn relatief nieuw en vallen deels nog onder de garantie van de leverancier. Om te blijven beschikken over gestandaardiseerd en hoogwaardig trammaterieel worden jaarlijks noodzakelijke modificaties uitgevoerd. Als de resultaten van een proef eind 2021 positief zijn zullen bijvoorbeeld wieldempers worden aangebracht om de geluidsproductie naar de omgeving te beperken. Verder wordt in 2022 een nieuw systeem geïmplementeerd waarmee alle communicatie tussen de trams en de wal plaatsvindt, en wat als basis dient voor het exploitatiebeheersysteem. Dit systeem zorgt bijvoorbeeld voor de aansturing van de beveiliging, verkeerslichten en reisinformatie, maar ook voor de communicatie tussen de trams en het OCC.

Haltes en Gebouwen
In 2022 is als areaal in beheer:

Alle tramhaltes zijn relatief recent aangelegd of vernieuwd. Op of nabij de tramperrons zijn voorzieningen aanwezig als in-/uitcheckpalen, kaartverkoopautomaten, DRIS-displays, cameratoezicht, abri’s, bankjes, hekwerken en fietsenstallingen. Op de haltes vindt preventief onderhoud plaats, maar belangrijker nog zijn het correctief onderhoud, het herstel van schade als gevolg van vandalisme en de wintermaatregelen. De provincie voert tevens het beheer en onderhoud uit van de bushaltes aan de gecombineerde tram-/busbaan door Utrecht Science Park, en de bushaltes Utrecht Centraal Centrumzijde (UCC) en P+R Science Park.

Ook het areaal gebouwen is over het algemeen van recente datum. In 2020 is de nieuwe tramremise in Nieuwegein in gebruik genomen. Het beheer en onderhoud omvat het terrein, de werkplaats met technische installaties, en de verkeersleidingspost (OCC). Het dagelijks beheer van de kantoren is ondergebracht bij de eenheid Facilitaire Dienstverlening. In 2021 zijn het buitenterrein en een aantal aanvullende voorzieningen op het remiseterrein afgerond. Een vernieuwing die gepland is na 2022 is de vervanging van de zogenaamde Zoutloods, het gebouw op het remiseterrein waar kantoren van de concessiehouder en onderhoudspartij zijn ondergebracht. Dit gebouw voldoet niet meer aan de arbo-vereisten.

In 2021 is het areaal uitgebreid met een extra stalling voor elektrische bussen op het remiseterrein en de nieuwe duurzame busstalling Westraven, waar voor concessiehouder U-OV ook een werkplaats en kantoren ter beschikking staan. Bij de eindpunten van de tram in Nieuwegein-Zuid en IJsselstein-Zuid is een pauze- en toiletvoorziening aanwezig voor de trambestuurders, en ook op het busstation in Breukelen staat een personeelsvoorziening. Tevens zijn er personeelsvoorzieningen bij het eindpunt P+R Science Park en op perron C van het busstation Jaarbeurszijde in ontwikkeling. Op al deze punten voorziet de provincie als verhuurder in het onderhoud.

Telematica
Voor het openbaar vervoer zijn veel telematicavoorzieningen nodig. Dat betreft bijvoorbeeld de verbindingen en systemen om het tramverkeer te beveiligen en aan te sturen (seinen, wissels, overwegen, bedienbare poorten, etc.). Veel systemen zijn redundant uitgevoerd om uitval te voorkomen. De spil in de aansturing van het tram- en busverkeer is het Operationeel Controle Centrum (OCC). Het OCC is in 2020 verhuisd naar de nieuwe tramremise. Technisch komt hier veel tezamen. Zo wordt ook cameratoezicht gehouden op de tramhaltes en de bushaltes bij Utrecht Centraal aan de centrum- en jaarbeurszijde. In totaliteit zijn er 180 camera’s in beheer, plus  de camera’s die in de trams aanwezig zijn. Andere voorzieningen zijn de in- en uitcheckpalen en verkoopautomaten bij de tramhaltes en het systeem voor dynamische reisinformatie (DRIS) bij alle tram- en bushaltes in de provincie. Tot slot zijn er diverse systemen actief om het beheer en onderhoud van de openbaar vervoer assets te ondersteunen.    

In 2022 wordt er geïnvesteerd in diverse telematicavoorzieningen. Bij de trams kwam al naar voren dat er een nieuw systeem voor aansturing, communicatie en exploitatiebeheer wordt geïmplementeerd. Daarnaast vindt een verdere ontwikkeling plaats van de programmatuur voor onderhoudsmanagement, en de programma’s waarmee het OCC de diverse systemen voor beveiliging aanstuurt krijgen een update. Langs het tramsysteem staan schakelkasten die worden aangepast in relatie tot wijzigingen in het tramsysteem en ter borging van de bedrijfszekerheid.