4.4 Meerjarig beeld incidenteel en structureel

De Commissie-BBV heeft de stellige uitspraak gedaan dat een toelichting op de in het overzicht van incidentele lasten en baten opgenomen bedragen vereist is. Dit geeft uw Staten namelijk het inzicht om te beoordelen of dergelijke posten terecht zijn aangemerkt als incidenteel, aangezien in het BBV daar geen scherpe definitie voor is opgenomen.
Voor de posten groter dan € 500.000 wordt een afzonderlijke toelichting opgenomen.

Algemeen
In het overzicht van de incidentele lasten zijn diverse negatieve bedragen opgenomen. Dit is een gevolg van de keuze om adaptief te begroten, wat heeft geresulteerd in een vertragingsfactor van gemiddeld 2% over alle materiële budgetten. In veel gevallen is deze vertragingsfactor omwille van administratieve eenvoud opgenomen onder het eerste beleidsdoel van elk beleidsprogramma.

Reserves
De stortingen in en onttrekkingen aan de reserves die in de diverse programma's zijn gepresenteerd zijn altijd incidenteel conform de uitspraak van de Commissie-BBV. Enige uitzondering hierop in onze begroting betreft de onttrekking aan de reserve kapitaallasten van de Uithoflijn, welke is toegelicht in de volgende paragraaf.

Programma 1. Ruimtelijke ontwikkeling

• In het jaar 2022 is bij beleidsdoel 1.1 een bedrag beschikbaar gesteld voor het werken met de Omgevingswet. De begrote lasten hebben betrekking op de implementatie van de Omgevingswet per 1 juli 2022. Omdat dit een specifieke einddatum kent, zijn de lasten als incidenteel aangemerkt.
• De in beleidsdoel 1.2 begrote lasten én baten houden verband met de administratieve verwerking van Hart van de Heuvelrug/Vliegbasis Soesterberg.  Vanwege de programmatische aanpak en bijbehorende einddata zijn zowel de baten als lasten als incidenteel aangemerkt.
• De in beleidsdoel 1.3 begrote middelen betreffen voor de jaren 2021-2023 de Regiodeal Vitale Wijken U16 en aanpak in Amersfoort. Daarnaast is t/m 2024 een jaarlijks bedrag van € 3,8 mln. opgenomen voor het Programma Binnenstedelijke ontwikkeling. Dit programma wordt in 2024 geëvalueerd en PS zal dan moeten besluiten of op basis van die evaluatie en de dan aanwezige urgentie opnieuw tot ondersteuning van de versnelling van de woningbouw wordt overgegaan. Het structurele budget voor dit beleidsdoel bedraagt vanaf 2025 € 2,13 miljoen. Beide onderwerpen zijn toegelicht in de Kaderbrief 2021-2024 en worden vanwege de programmatische aanpak en de bijbehorende en vastgestelde einddata als (meerjarig) incidentele lasten aangemerkt.
  

Programma 2. Landelijk gebied

• De bij beleidsdoel 2.1 opgenomen incidentele lasten worden gevormd door de extra impuls voor natuur in de groene contour, zoals door uw Staten is vastgesteld in de begroting 2020. Vanwege de einddatum medio 2024 worden de lasten aangemerkt als incidenteel. Daarnaast zijn er lasten opgenomen voor he ontwikkelen van het natuurnetwerk via het Programma Agenda Vitaal Platteland. Vanwege de verrekening van de lasten met de daarvoor ingestelde bestemmingsreserve worden deze lasten als incidenteel aangemerkt.
  In de Kadernota 2022-2025 is voor strategische bosbeleid in 2022 en 2023 een budget beschikbaar gesteld van € 0,51 mln. Vanwege de programmatische aanpak en bijbehorende einddata zijn dit als incidentele lasten aangemerkt.
• De bij beleidsdoel 2.2 opgenomen incidentele lasten en baten hebben voornamelijk betrekking op het programma aanpak stikstofdossier. In de begroting 2021 is voor het jaar 2022 een werkbudget van € 1 mln. voor de aanpak van het stikstofdossier opgenomen. In de Kadernota 2022-2025 is voor de jaren 2022 een budget opgenomen van € 7,7 mln. en voor 2023 is € 12,3 mln. beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het programma Stikstof. In de begroting 2022 is het voorstel uit de Kadernota 2022 uitgewerkt. De incidentele lasten voor de uitvoering bedragen in 2022 € 17,7 mln. Uit de reserve Stikstof wordt in 2022 een bedrag van € 6 mln. onttrokken en van het Rijk ontvangt de provincie een specifieke uitkering van geraamd € 4 mln. Netto bedraagt de last in 2022 € 7,7 mln. (€ 17,7 - € 6 - € 4).

In 2023 zijn de uitvoeringslasten € 18,3 mln. en de geraamde bijdrage van het Rijk € 6 mln. Netto bedraagt de last € 12,3 mln. Vanwege de inzet van de reserve Stikstof en de bijdrage van het rijk zijn de lasten als incidenteel aangemerkt. GS heeft u ook met reden voorgesteld deze lasten in 2022 en 2023 incidenteel te dekken. Wij zijn namelijk  van mening dat de kosten voor financiering van deze maatregelen gedekt moeten worden door het Rijk en hierover lopen nu ook de gesprekken. Gezien de urgentie van het vraagstuk en het feit dat  wij nu moeten handelen, hebben uw Staten bij de Kadernota 2022 op voorstel van GS wel eenmalig € 20 miljoen gereserveerd voor de komende twee jaren. Met die incidentele dekking onderstrepen we  onze principiële stellingname dat verdere financiering van dit  vraagstuk dient te worden opgelost door het Rijk. 

Naast het programma aanpak stikstof is in 2022 en 2023 € 1,26 mln. begroot voor de programmatische aanpak van invasieve exoten en € 1,47 mln. voor het ganzenbeleid (openeinderegeling faunaschade). De lasten voor invasieve exoten zijn incidenteel opgenomen om de uitvoering na afloop van het huidige programma niet te laten stilvallen. Een nieuw vijfjarig programma is in voorbereiding met daarop een nieuwe afgestemde begroting. Overigens staat dit taakveld ook op de lijst van nieuwe taken die op de provincies afkomen zonder dat het Rijk daar middelen voor beschikbaar stelt via de Algemene uitkering uit het provinciefonds. Zolang die gesprekken nog lopen, vindt GS het goed de uitgaven als incidenteel in beeld te houden om dezelfde reden als hierboven beschreven bij de programma-aanpak stikstof.

Voor de openeinderegeling faunaschade geldt dat het incidentele bedrag het tekort afdekt van de landelijk oplopende uitkeringen voor tegemoetkoming in de faunaschade. Op basis van de bevindingen en ervaring in de uitvoering moet worden bepaald welk bedrag structureel in de begroting wordt opgenomen.
Tevens zijn er t/m 2023 jaarlijks lasten geraamd voor de Realisatiestrategie Natuur (RSN). Deze incidentele lasten worden verrekend met de daarvoor ingestelde bestemmingsreserve.

• In beleidsdoel 2.4 zijn incidentele lasten van € 3,6 mln. voor 2022 opgenomen die betrekking hebben op de cofinanciering van EU-gelden transitie landbouw. Het eindjaar van de EU-gelden is 2022. Deze last van cofinanciering is daarom als incidenteel aangemerkt.
  Voor 2022 is een incidenteel budget van € 0,7 mln. voor landbouwcoaches opgenomen. De inzet van landbouwcoaches is voor de vastgestelde periode 2020-2022. Na deze periode wordt de inzet van landbouwcoaches geëvalueerd en over een mogelijke nieuwe periode dient een besluit genomen te worden.  
  Voor het programma Agenda Vitaal Platteland (AVP) is een budget geraamd in 2022 van € 1,47 mln. Dit betreft een kastritmewijziging. Het programma AVP heeft een vastgesteld eindjaar van 2027 en is verbonden aan de reserve Landelijk Gebied. Deze reserve met als eindjaar 2027 is voornamelijk gevoed uit Rijksmiddelen. Vanwege de vastgestelde periode is de mutatie als incidenteel aangemerkt.
  In het beleidsdoel 2.4 zijn tevens incidentele voorstellen geraamd vastgesteld in de Kadernota 2022-2025 voor de periode 2022-2023 betreffende landbouwvisie SAL, voedselagenda en Duurzame Landbouw Met Natuur (DLMN). De incidentele budgetten worden o.a. ingezet voor ondersteuning projecten, onderzoek en opstellen plannen. Na afloop van de periode worden deze voorstellen geëvalueerd. Over mogelijke voortzetting dient een nieuw besluit door uw Staten genomen te worden.

Programma 3. Bodem, water, milieu

• In het beleidsdoel 3.1 is in 2022 en 2023 een incidenteel budget opgenomen van € 1,5 mln. voor het Programma Klimaatadaptatie, vastgesteld in de begroting 2021. In 2023 wordt dit beleid geëvalueerd.

Vanwege de programmatische aanpak en bijbehorende einddata zijn deze lasten als incidenteel aangemerkt. Voor het programma Mooie en Veilige dijken is voor de jaren 2022-2025 een totaalbudget van € 5,8 mln. opgenomen, beschikbaar gesteld in de Kadernota 2022-2025.Deze middelen zijn gekoppeld aan concrete projecten en kennen dus een incidenteel karakter tot bij de oplevering van het betreffende project.

• In het jaar 2022 is bij beleidsdoel 3.4 een last begroot van € 3 mln. voor het ondergronds brengen van hoogspanningskabels. Dit betreft een eenmalige subsidie die als incidenteel wordt aangemerkt.
• De overige bij dit beleidsdoel 3.4 begrote incidentele lasten hebben met name betrekking op de inzet van erfcoaches en het versnellen van de aanpak van asbestdaken. Die middelen zijn toegekend bij de door uw Staten vastgestelde begroting 2020. De einddatum van dit project is medio 2024 het project en de aanpak wordt dan geëvalueerd en om die reden als incidenteel aangemerkt. In de Kadernota 2022-2025 is in beleidsdoel 2.4 het overgangsbudget geraamd betreffende de overdracht van taken van de RUD naar de gemeenten. Door de overgangsperiode zijn de lasten als incidenteel aangemerkt.

Programma 4. Energietransitie

• In de jaren 2022-2023 is een jaarlijks fluctuerende last begroot bij beleidsdoel 4.2, dat is toegekend bij de door uw Staten vastgestelde begroting 2020. Dit betreft incidentele lasten voor het afdekken van de onrendabele top bij energie-opwekking bij eigen infrastructuur.
• In de jaren 2022-2024 is een jaarlijks fluctuerende last begroot bij beleidsdoel 4.3. Dit betreft de in de Kaderbrief 2022-2024 voorgestelde incidentele middelen voor financieringsinstrumenten inclusieve energietransitie en het participeren in energie-innovatietrajecten. Vanwege de afgebakende periode en het bijbehorende programmaplan, zijn deze middelen als incidenteel aangemerkt.

Programma 5. Bereikbaarheid I - Algemeen

• In de jaren 2022-2025 is een jaarlijks fluctuerende last begroot bij beleidsdoel 5.1 dat betrekking heeft op variabel onderhoud. Deze lasten worden verrekend met de daarvoor ingestelde bestemmingsreserve, en om die reden als incidenteel aangemerkt. Dit incidentele onderhoud wordt gepland in het Meerjaren Onderhoudsplan en is verbonden aan de daarvoor ingesteld bestemmingsreserve Beheer en Onderhoud (vaar) Wegen.
• In de jaren 2022-2023 is een jaarlijks fluctuerende last begroot bij beleidsdoel 5.3 van in totaal bijna € 19,8 mln. Dit betreft reeds in de begroting 2020 toegekende extra incidentele middelen voor verbetering van het regionale fietsnetwerk.Deze eenmalige investeringsgelden voor verbetering van het fietsnetwerk zijn incidenteel van karakter.
• Voor cofinanciering van de rijksregeling Impulsgelden Verkeersveiligheid is in beleidsdoel 5.4 incidenteel budget opgenomen.
• In beleidsdoel 5.7 is voor het uitvoeringsprogramma Smart Mobility budget opgenomen. Het uitvoeringsprogramma is een uitwerking van het door uw Staten vastgestelde Mobiliteitsprogramma 2019-2023. Voor het volgend programma Mobiliteit moet na evaluatie een nieuw besluit genomen worden om middelen beschikbaar te stellen voor Smart Mobility.
• In beleidsdoel zijn budgetten geraamd voor het Regionaal programma. Deze budgetten komen ten laste van de reserve Regionale programma’s. Deze middelen zijn daarom als incidenteel aangemerkt.
• De resterende begrote lasten op beleidsdoel 5.8 worden verrekend met de reserve Mobiliteitsprogramma en om die reden als incidenteel aangemerkt.

Programma 6. Bereikbaarheid II - Openbaar Vervoer

• In de jaren 2022-2023 is een bedrag van jaarlijks ruim € 10 mln. opgenomen aan lasten en baten voor de regiotaxi. Medio 2024 worden deze werkzaamheden niet meer via de provincie uitgevoerd maar door de gemeenten zelf. Daardoor kennen deze lasten en baten een einddatum, waardoor ze als incidenteel gekenmerkt worden.
• In de jaren 2022-2024 is een bedrag opgenomen van jaarlijks € 4,95 mln. aan onderhoud voor het openbaar vervoer. Deze last is als incidenteel aangemerkt, omdat tegenover deze lasten de baten staan vanuit de specifieke uitkering Verkeer en Vervoer die een einddatum heeft van 2033. Deze specifieke uitkering is als incidentele baten geraamd.
• In de jaren 2022-2023 is in totaal een bedrag opgenomen van afgerond €19 mln. Dit betreft reeds in de begroting 2020 toegekende extra incidentele middelen voor exploitatie regionaal busvervoer, betere doorstroming en incidentele subsidie voor Zero emissie bussen. Deze projecten kennen een moment van voltooiing en de investeringsbijdragen zijn dan ook niet structureel van karakter.

Programma 7. Cultuur en erfgoed

• De in het jaar 2022 opgenomen lasten bij beleidsdoel 7.2 omvat incidentele middelen voor ondersteuning van de functie van erfgoed en versterken fonds Erfgoedparels en middelen voor ondersteuning streekmusea.
• De in de jaren 2022-2023 opgenomen last bij beleidsdoel 7.3 betreft jaarlijks € 2 mln. voor het programma Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW), dat is toegekend bij de door uw Staten vastgestelde begroting 2020. Vanwege de programmatische aanpak en afgebakende periode wordt dit aangemerkt als een incidentele last. Het staat GS en PS in de toekomst vrij steeds opnieuw te bekijken welke investeringen nog gedaan kunnen worden om de NHW te versterken. Maar deze investeringen zijn niet verplicht en mogen altijd gewogen worden in een bredere politiek bestuurlijke afweging.

Programma 8. Economie

• In beleidsdoel 8.1 zijn in de jaren 2022-2025 incidentele middelen opgenomen voor de Human Capital Agenda, opgenomen in de Kadernota 2022-2025. De HCA is een programma van 7 jaar. Door deze afgebakende periode zijn de middelen aangemerkt als incidenteel.. Daarnaast wordt in 2024 geëvalueerd of de uitgevoerde activiteiten ook naar verwachting hebben bijgedragen aan het realiseren van de gestelde drie doelen. Afhankelijk van de uitkomsten van deze evaluatie kan PS besluiten de ondersteuning voor de Utrecht Talent Alliantie te intensiveren, verminderen of stoppen.  
• De in het jaar 2022 opgenomen last bij beleidsdoel 8.3 betreft voor € 1,458 mln. een incidentele verschuiving van middelen vanuit de Zomernota 2021 naar de Begroting 2022. Dit betreft de MIT-regeling 2021, die in 2022 als last wordt verantwoord.
• De in het jaar 2022 opgenomen last bij beleidsdoel 8.5 betreft het programma Recreatie om de Stad Utrecht (RodS). In de Kadernota 2022-2025 zijn incidentele middelen beschikbaar gesteld voor het programma Recreatie en toerisme 2021-2024. Na deze periode wordt het programma geëvalueerd. Voor voortzetting dient een nieuw besluit genomen te worden.
  

Reservedotatie
De voorgenomen dotatie aan de reserve voor eventuele waardevermindering van het aandelenkapitaal van de OMU is voor vier jaar, omdat de OMU investeringen gaat doen om bedrijventerreinen te intensiveren en verduurzamen die mogelijk een onrendabele top hebben, daarmee leiden tot verlies en waardevermindering van het aandelenbezit. Na vier jaar wordt geëvalueerd of het beleid werkt zoals wij ons voornemen en of onze doelen worden gehaald. Dan wordt ook besloten of we doorgaan met dit beleid. In de komende periode van vier jaar wordt ook inzicht opgebouwd over de omvang van mogelijke verliezen en daarmee afboeking van aandelenkapitaal en bekeken of er bijdragen mogelijk zijn vanuit het Rijk.

Programma 9. Bestuur

• In beleidsdoel 9.5 is een incidenteel budget van € 0,5 mln. opgenomen overeenkomstig de aanvaarde motie 69 bij de Kadernota 2022-2025 Financieren met focus en visie.
• In beleidsdoel 9.7 zijn incidentele middelen opgenomen voor uitvoering van circulaire samenleving en monitoring van klimaataanpassing. Deze middelen zijn beschikbaar gesteld in de Kadernota 2022-2025. Het nadrukkelijk streven is dat circulair werken straks een andere manier van werken is binnen de gehele organisatie, bij alle domeinen en teams en dat dan wordt gedaan binnen de bestaande programma – en afdelingsbudgetten. Het betreft hier dus meerjarig incidenteel aanjaaggeld om deze transitie te stimuleren.

10. Overzicht Overhead

• De in de jaren 2021 en 2022 opgenomen bedragen bij beleidsdoel 10.2 betreffen incidenteel toegekend exploitatiebudget voor de I-opgave, zoals is toegelicht in de Programmabegroting 2021. Tevens in de incidentele inzet van het restant saldo van de ICT-reserve opgenomen.