Voor deze paragraaf wordt als basis de indicatorenset gebruikt die het CBS in 2020 heeft ontwikkeld voor de regionale Monitor Brede Welvaart. Dit garandeert consistentie in de dataverzameling en vergelijkbaarheid met andere regio's en op landelijk niveau. De indicatorenset omvat per september 2021 42 indicatoren. Dat zijn er ruim 30 minder dan de landelijke monitor: sommige indicatoren die landelijk wel beschikbaar zijn, zijn op regionaal / lokaal niveau niet beschikbaar (zoals inzicht in de effecten van ons handelen in Utrecht op regio's elders in de wereld), of niet beschikbaar met dezelfde mate van betrouwbaarheid. Door de wijze en frequentie van dataverzameling en noodzakelijke controles en bewerking is er soms ook sprake van vertraagde beschikbaarheid van cijfers. In deze [versie per 1 sept 2021] hebben veel indicatoren betrekking op peiljaar 2018 of 2019; actualisatie wordt verwacht in december 2021.
In onderstaande tabel is voor de overzichtelijkheid een selectie gemaakt van twaalf indicatoren uit de basisset van 42; de overige zijn via het online CBS-dashboard raadpleegbaar. Van deze twaalf zijn er tien direct te koppelen aan een beleidsprogramma. Ze geven een beeld van zowel de brede welvaart 'hier en nu' als de basis voor brede welvaart 'later'. Voor de paragraaf over brede welvaart in de begroting 2020 moest nog worden geleund op een voorlopige dataset van het CBS. Nu de definitieve basisset bestaat, is er een selectie gemaakt van indicatoren met een duidelijke koppeling naar provinciaal beleid.
Zowel uit deze beknopte selectie als uit de omvangrijke indicatorenset komt Utrecht naar voren als een provincie met een hoge brede welvaart. Inwoners zijn bovengemiddeld gezond, hoogopgeleid, vermogend en tevreden met hun woning. De bovengemiddeld hoge vacaturegraad zorgt dat de werkloosheid laag is en inwoners relatief gemakkelijk een baan kunnen vinden. Voor ondernemers heeft dat als keerzijde dat zij bovengemiddelde krapte op de arbeidsmarkt ervaren. Men heeft bovengemiddeld veel vertrouwen in instituties en in elkaar, en verricht vaker dan gemiddeld vrijwilligerswerk. De afstand tot voorzieningen zoals scholen en openbaar groen is gemiddeld kleiner dan in andere provincies.
Toch zijn er ook aspecten waar Utrecht minder goed scoort dan andere provincies. Zo is het gemiddeld vermogen dat aan zonnepanelen op Utrechtse daken ligt, lager dan in andere regio's - al stijgt dat vermogen wel. Het percentage natuur- en bosgebied als aandeel van het totale landoppervlak ligt sinds 1995 stabiel op 15% (iets boven het landelijke cijfer), maar het aandeel bebouwd terrein ligt met 16,6% fors boven het landelijke aandeel van 10,7%. Ook ligt de gemiddelde schuld per huishouden met €128.800 in Utrecht aanmerkelijk boven het landelijk gemiddelde (€109.200). Hier kan een relatie liggen met de hoge gemiddelde woningprijs in de regio in combinatie met het hoge gemiddelde inkomen.
Utrecht scoort ten opzichte van andere provincies relatief gunstig op het vlak van emissies van fijnstof en broeikasgassen, zeker in het perspectief van de hoge bebouwingsdichtheid en fijnmazige infrastructuur. De trend is ook positief, richting verdere verlaging. De uitscheiding van stikstof en fosfaat per hectare daarentegen ligt relatief hoog en laat een stijgende trend zien.
programma | indicator brede welvaart (selectie) | beschrijving | type indicator | laatste peildatum | bron | stand Utrecht | benchmark: Nederland | trend 2012-2019 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
hier + nu | later | ||||||||
Ruimtelijke ontwikkeling | tevredenheid woning | percentage particuliere huishoudens dat (zeer) tevreden is met de huidige woning | x | 2018 | CBS | 86,9% | 84,6% | dalend | |
tevredenheid woonomgeving | percentage particuliere huishoudens dat (zeer) tevreden is met de huidige woonomgeving | x | 2018 | CBS | 83,3% | 83,3% | stabiel | ||
Landelijk gebied | stikstof-uitscheiding landbouw | totale stikstofuitscheiding in dierlijke mest per hectare bemeste cultuurgrond, met aftrek van de stikstof die tijdens mestopslag in stal of bij opslag buiten stal is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (incl. afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas, stikstofoxide en stikstofgas). | x | CBS | 322 | 250 | stijgend | ||
natuur- en bosgebied | bos en open natuurlijk terrein als percentage van het totale landoppervlak | x | 2015 | CBS | 15,2% | 14,8% | stijgend | ||
Bodem, water en milieu | fijnstofemissies | jaarlijkse gemiddelde fijnstofemissie naar lucht, in kg PM 2,5 / km2 | x | 2018 | RIVM | 698.500 | nb | dalend | |
Energietransitie | particuliere zonne-energie | gemiddeld opgesteld vermogen van zonnepaneleninstallaties aan het einde van het referentiejaar, in watt / woning (totaal vermogen gedeeld door totaal aantal woningen, met en zonder zonnepanelen) | x | 2018 | CBS | 250 | 290 | stijgend | |
Bereikbaarheid | afstand tot openbaar groen | gemiddelde afstand over de weg van alle inwoners tot het dichtstbijzijnde openbaar groen (min. 1 ha park, plantsoen of bos) | x | 2015 | CBS | 0,4 km | 0,5 km | dalend | |
Economie | vacaturegraad | aantal openstaande vacatures per 1.000 banen, gemeten einde vierde kwartaal | x | 2020 | CBS | 37 | 33 | stijgend | |
gemiddelde schuld per huishouden | gemiddelde van de schulden van particuliere huishoudens: hypotheekschuld eigen woning, studieschuld en overige schulden | x | 2018 | CBS | €128.800 | €109.200 | stijgend | ||
Bestuur | vertrouwen instituties | percentage van mensen van 15 jaar of ouder dat vertrouwen heeft in drie instituties (Tweede Kamer, politie en rechterlijke macht). Betreft gemiddelde van de drie scores. | x | 2019 | CBS | 66,4% | 63,1% | stijgend | |
- | sociale cohesie | Oordeel op schaal van 0-10 van inwoners over hun woonbuurt | x | 2019 | CBS | 6,3 | 6,3 | stijgend | |
- | ervaren gezondheid | percentage van mensen van 19 jaar en ouder die hun algemene gezondheidstoestand kwalificeren als (zeer) goed | x | 2016 | CBS / RIVM / GGD'en | 77,6% | 75,6% | - | |
De volledige dataset, inclusief de mogelijkheid tot vergelijkingen door de tijd en met andere regio's, is hier te raadplegen: Regionale Monitor Brede Welvaart (CBS)