De kengetallen geven in combinatie met elkaar inzicht in de financiële weerbaarheid en flexibiliteit van de
begroting. Provinciale Staten worden in staat gesteld om gemakkelijker inzicht te verkrijgen in de financiële positie en over de baten en de lasten van de provincie. De verplichte kengetallen vormen een verbinding tussen de verschillende aspecten die Provinciale Staten in hun beoordeling van de financiële positie moeten betrekken om daar een verantwoord oordeel over te kunnen geven. De verplichte kengetallen zijn uitgebreid met de vrijwillig toegevoegde kengetallen Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum en Ratio Weerstandsvermogen.
De weerbaarheid van de begroting geeft de mogelijkheden aan om op korte termijn financiële risico's te kunnen incasseren zonder direct in de begroting en daarmee in de beleidsambities te hoeven ingrijpen.
De flexibiliteit van de begroting geeft de wendbaarheid van de begroting aan, waarmee eventuele extra onverwachte uitgavenstijging of inkomstendaling gedekt kunnen worden.
De kengetallen zijn:
- Structurele exploitatieruimte;
- Solvabiliteitsratio;
3a. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies;
3b. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB;
4. Grondexploitatie;
5a. Netto schuldquote;
5b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen;
- Ratio weerstandsvermogen.
De tabel met signaalwaarden van de kengetallen ziet er als volgt uit:
Criteria kwalificatie kengetal | Gezond | Neutraal | Risicovol | |
1. | Structurele exploitatieruimte | > 0% | 0% | < 0% |
|---|---|---|---|---|
2. | Solvabiliteitsratio | > 50% | 20% - 50% | < 20% |
3a. | Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | < 95% | 95% - 105% | > 105% |
3b. | Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB | < 90% | 90% - 95% | > 95% |
4. | Grondexploitatie | < 20% | 20% - 35% | > 35% |
5a. | Netto schuldquote | < 90% | 90% - 130% | > 130% |
5b. | Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen | < 90% | 90% - 130% | > 130% |
6. | Ratio weerstandsvermogen | > 1,4 | 1 - 1,4 | < 1 |
De in de onderstaande tabel ingevulde kengetallen van de provincie Utrecht voor de jaren 2022-2025 zijn gebaseerd op de geprognosticeerde balansen van 2022 tot eind 2025 die u treft in de uiteenzetting van de financiële positie in paragraaf 4.1.5. De kengetallen van 2020 zijn gelijk aan de jaarrekening 2020 en van 2021 zijn gelijk aan de geprognosticeerde balans uit de begroting 2021.
Financieel kengetal | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming |
|---|---|---|---|---|---|---|
A. Structurele exploitatieruimte | 9% | 1% | 0% | 0% | 1% | 1% |
B. Solvabiliteitsratio | 62% | 45% | 44% | 36% | 35% | 30% |
C1. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | 89% | 90% | 93% | 94% | 96% | 98% |
C2. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximumtarief opcenten MRB | 64% | 65% | 66% | 67% | 69% | 70% |
D. Grondexploitatie | 1% | 2% | 3% | 2% | 3% | 1% |
E1. Netto schuldquote | 12% | 87% | 82% | 94% | 96% | 110% |
E2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte geldleningen | 12% | 87% | 82% | 94% | 96% | 109% |
F. Ratio weerstandsvermogen | 1,8 | 1,8 | 1,9 | 1,9 | 1,9 | 1,9 |
Analyse financiële kengetallen
Analyse van de kengetallen geeft aan dat de provincie Utrecht voldoende weerbaar en flexibel is om eventuele extra (on)verwachte uitgavenstijging te dekken. De kengetallen Structurele exploitatieruimte en Belastingcapaciteit hebben meerjarig de status gezond. Enkel in het jaar 2022 zien we een dat het kengetal Structurele exploitatieruimte -0,17% bedraagt en daardoor een risicovol signaal afgeeft.
De ratio weerstandsvermogen is gezond en ligt binnen de streef bandbreedte van 1,4 tot 2,0.
De provincie beschikt over voldoende middelen om de geïnventariseerde risico's financieel af te dekken. Daarboven heeft de provincie nog een vrije algemene reserve die eind 2025 wordt geprognosticeerd op € 51,7 miljoen. Het kengetal grondexploitatie is ook gezond.
De status-verschuiving van gezond naar neutraal bij de kengetallen solvabiliteit en netto schuldquote zijn een direct gevolg van de investeringen en groot onderhoud die momenteel en binnenkort plaatsvinden.
Veel van deze investeringen zijn al jaren geleden gepland maar dragen op dit moment wel bij aan het anticyclisch investeren van ons als overheid. Meer recent genomen besluiten om te investeren passen in de lijn van dit college om niet onnodig reserves aan te houden, middelen maatschappelijk te laten renderen en te intensiveren op enkele belangrijke transitieopgaven. Deze investeringen en het inzetten van de bestemmingsreserves zorgen ervoor dat een positief saldo bij de schatkist omslaat naar een schuldpositie op de geld- en kapitaalmarkt.
Met de overige kengetallen op gezond en groen, kan de provincie Utrecht het zich echter goed permitteren om te lenen en het eigen vermogen daadwerkelijk in te zetten.
A. Structurele exploitatieruimte
De ratio Structurele exploitatieruimte geeft aan welke structurele ruimte de provincie Utrecht heeft om de eigen lasten te dragen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten biedt meer flexibiliteit dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Voor een nadere toelichting op het overzicht van de incidentele baten en lasten en de gehanteerde uitgangspunten verwijzen wij u naar paragraaf 4.4. Meerjarig beeld incidenteel en structureel.
Het kengetal structurele exploitatieruimte in 2022 bedraagt afgerond 0% (-0,17%), en krijgt daardoor de kwalificatie risicovol. Vanaf 2023 is dit kengetal weer positief en kwalificeert dan als gezond. Het kengetal laat zien dat de huidige begroting weerbaar en flexibel is voor eventuele extra, onvoorziene uitgaven al is de financiële structurele speelruimte beperkt.
A. Structurele exploitatieruimte | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | Totaal structurele lasten | 345.003 | 378.490 | 392.767 | 402.751 | 408.675 | 412.622 |
B | Totaal structurele baten | 385.299 | 382.368 | 396.192 | 402.980 | 410.512 | 418.673 |
C | Totale structurele toevoegingen aan reserves | 0 | 0 | 4.149 | 0 | 0 | 0 |
D | Totaal structurele onttrekkingen aan reserves | 0 | 646 | 0 | 0 | 3.031 | 43 |
E | Totale baten | 448.194 | 404.819 | 415.925 | 424.674 | 415.647 | 423.742 |
Ratio ((B-A) + (D-C)) / (E) x 100% | 9% | 1% | 0% | 0% | 1% | 1% | |
B. Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de provincie in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. De mate van weerbaarheid en flexibiliteit geeft in combinatie met de andere kengetallen, zoals structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit, een indicatie over de financiële positie van een provincie. De solvabiliteitsratio geeft aan hoe groot het eigen vermogen is als percentage van het totale vermogen.
De reserves worden momenteel en komende jaren ingezet voor onder meer investeringen en groot onderhoud en dalen hierdoor. Daarnaast gaat de provincie Utrecht in de komende jaren leningen aantrekken om de investeringen in het openbaar vervoer en wegen te financieringen. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen gedekt worden door de structurele baten.
Het vreemd vermogen bestaat ook uit een substantieel deel Nog te betalen subsidieverplichtingen. Deze balanspost zorgt er ook voor dat de solvabiliteit lager wordt.
B. Solvabiliteitsratio | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | Eigen vermogen | 547.168 | 404.098 | 379.419 | 313.468 | 291.390 | 257.951 |
B | Balanstotaal | 884.429 | 895.616 | 870.382 | 863.578 | 839.370 | 869.414 |
Solvabiliteit (A/B) * 100% | 62% | 45% | 44% | 36% | 35% | 30% | |
C1. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde in provincies
Deze ratio geeft aan hoe de belastingdruk in de provincie zich verhoudt ten opzichte van het gemiddelde tarief van alle provincies. Het is niet bekend hoe het gemiddelde tarief opcenten MRB zich gaat ontwikkelen. Het gemiddelde tarief is daardoor vanaf 2021 ongewijzigd. Wij veronderstellen bij dit kengetal voorzichtigheidshalve dus dat alle andere provincies hun opcenten voor de MRB niet laten stijgen in de komende jaren.
Dit kengetal is gezond. Het tarief opcenten MRB van de provincie Utrecht is lager dan het gemiddelde tarief opcenten MRB van de provincies. Zouden ook andere provincies in de komende jaren hun opcenten indexeren of verhogen, dan blijft deze ratio ook in 2024 en 2025 in de categorie ‘gezond (groen)’ vallen.
C1. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | Tarief opcenten MRB provincie Utrecht | 73,6 | 74,9 | 77,5 | 78,8 | 80,1 | 81,5 |
B | Gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | 83,0 | 83,0 | 83,5 | 83,5 | 83,5 | 83,5 |
(A/B) * 100% | 89% | 90% | 93% | 94% | 96% | 98% | |
C2. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB
Deze ratio geeft aan hoe de belastingdruk in de provincie zich verhoudt ten opzichte van het wettelijk maximumtarief. Het is niet bekend hoe het landelijk maximumtarief opcenten MRB zich gaat ontwikkelen. Het landelijk maximumtarief opcenten MRB is vanaf 2021 ongewijzigd.
Zolang er maar genoeg onbenutte ruimte is tussen het tarief opcenten van de provincie Utrecht en het wettelijk maximum is er ruimte om de Begroting weerbaar en flexibel te houden.
C2. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximumtarief opcenten MRB | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | Tarief opcenten MRB provincie Utrecht | 73,6 | 74,9 | 77,5 | 78,8 | 80,1 | 81,5 |
B | Tarief landelijk maximum | 115,0 | 115,0 | 116,8 | 116,8 | 116,8 | 116,8 |
(A/B) * 100% | 64% | 65% | 66% | 67% | 69% | 70% | |
D. Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitaties geeft een indicatie van het financiële risico dat de provincie loopt in verband met zijn grondportefeuille. Het kengetal wordt berekend door de boekwaarde van de grondexploitaties af te zetten tegen de totale baten van de provincie (excl. onttrekkingen aan reserves). Voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd moet tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. Het kengetal grondexploitatie is gezond.
D. Kengetal grondexploitatie | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | In exploitatie opgenomen bouwgronden | 3.509 | 7.029 | 11.178 | 6.656 | 12.610 | 4.737 |
B | Onderhandenwerk | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
C | Totale baten (excl. mutat.reserves) | 448.194 | 404.819 | 415.925 | 424.674 | 415.647 | 423.742 |
Grondexploitatie (A+B)/C x 100% | 1% | 2% | 3% | 2% | 3% | 1% | |
E1/2. De netto schuldquote (gecorrigeerd voor verstrekte leningen)
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de provincie Utrecht ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een negatieve uitkomst betekent dat er geen netto-schuld is.
De provincie Utrecht gaat in de komende jaren leningen aantrekken om de investeringsuitgaven in het openbaar vervoer en wegen te financieringen. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen worden gedekt door de structurele baten. In de paragraaf financiering 3.4 is aangegeven welke veronderstellingen ten grondslag liggen aan het geprognosticeerd bedrag van toekomstige leningen. Voorzichtigheidshalve is bij de berekening van dit kengetal rekening met een te lenen bedrag als alle beschikte subsidies voor 100 % zijn betaald en de investeringsagenda volledig is gerealiseerd. Ook zijn de inzichten van de Zomernota 2021 nog niet verwerkt in deze prognose. Omdat subsidies vaak ook termijnen kennen na realisatie schatten we het te lenen bedrag eind 2024 en 2025 op basis van ervaringscijfers lager in. Dit wordt toegelicht in paragraaf 4.1.5 en 3.4.2. De schuldquote zou op basis van die cijfers eind 2025 eerder uitkomen rond de 91%. Ook dit percentage kent de kwalificatie neutraal (geel).De provincie Utrecht gaat in de komende jaren leningen aantrekken om de investeringsuitgaven in het openbaar vervoer en wegen te financieringen. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen worden gedekt door de structurele baten.
E1. Netto schuldquote | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | Vaste schulden | 0 | 220.862 | 166.155 | 225.727 | 223.851 | 287.516 |
B | Netto vlottende schulden | 23.128 | 23.000 | 23.000 | 23.000 | 23.000 | 23.000 |
C | Overlopende passiva | 295.612 | 232.785 | 285.000 | 285.000 | 285.000 | 285.000 |
D | Financiële vaste activa, genoemd in artikel 36, onderdelen d, e, f en g, van het BBV | 25.000 | 25.000 | 0 | 0 | 0 | 0 |
E | Uitzettingen < 1jaar | 168.627 | 50.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 |
F | Liquide middelen | 105 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
G | Overlopende activa | 66.843 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 |
H | Totale baten (excl mutaties reserves) | 448.194 | 404.819 | 415.925 | 424.674 | 415.647 | 423.742 |
Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% | 13% | 88% | 83% | 95% | 97% | 110% | |
E2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte geldleningen | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
A | Vaste schulden | 0 | 220.862 | 166.155 | 225.727 | 223.851 | 287.516 |
B | Netto vlottende schuld | 23.128 | 23.000 | 23.000 | 23.000 | 23.000 | 23.000 |
C | Overlopende passiva | 295.612 | 232.785 | 285.000 | 285.000 | 285.000 | 285.000 |
D | Financiële vaste activa, bedoeld in artikel 36, onderdelen b, c, d, e, f en g, van het BBV | 30.170 | 28.689 | 4.270 | 3.820 | 3.370 | 2.920 |
E | Uitzettingen < 1jaar | 168.627 | 50.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 |
F | Liquide middelen | 105 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
G | Overlopende activa | 66.843 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 |
H | Totale baten (excl mutaties reserves) | 448.194 | 404.819 | 415.925 | 424.674 | 415.647 | 423.742 |
Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% | 12% | 87% | 82% | 94% | 96% | 109% | |
F. Ratio weerstandsvermogen
De ratio weerstandsvermogen in relatie met de reserve Weerstandsvermogen geeft aan dat de provincie het benodigd weerstandsvermogen kan dekken.
Het kengetal weerstandsvermogen is uitstekend gezond. De provincie beschikt over voldoende middelen om de geïnventariseerde risico's financieel af te dekken.
F. Kengetal ratio weerstandsvermogen | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Raming | Raming | Raming | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
A | Reserve Weerstandsvermogen | 45.000 | 46.638 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 |
B | Benodigde weerstandsvermogen | 24.380 | 25.300 | 24.100 | 24.100 | 24.100 | 24.100 |
Ratio weerstandsvermogen (A/B) x 100% | 1,8 | 1,8 | 1,9 | 1,9 | 1,9 | 1,9 | |